Gastroskopia i kolonoskopia są badaniami, które często budzą u pacjentów niepokój. Obawy dotyczą głównie dolegliwości bólowych, a w przypadku gastroskopii również odruchu wymiotnego. U wielu osób ten rodzaj badań endoskopowych wiąże się też ze wstydem. Jednak te procedury diagnostyczne są obecnie najskuteczniejszymi metodami wykrywania różnych chorób układu pokarmowego. W takich przypadkach często czas jest kluczowy dla skuteczności leczenia. Dlaczego nie warto zwlekać z wykonaniem gastroskopii i kolonoskopii?

Kolonoskopia i gastroskopia – na czym polegają te badania?

Kolonoskopia jest jednym z najczęściej wykonywanych badań endoskopowych przewodu pokarmowego. Polega na wprowadzeniu elastycznego urządzenia – kolonoskopu przez odbyt, co umożliwia lekarzowi dokładny ogląd wnętrza jelita. Kolonoskopia trwa zwykle od 15 do 40 minut.

Gastroskopia jest procedurą, w której cienka, elastyczna rurka z kamerą wprowadzana jest przez usta pacjenta, umożliwiając ocenę stanu przełyku, żołądka i dwunastnicy. Gastroskopia trwa zazwyczaj około 15 minut.

kolonoskopia – badanie, które ratuje życie Dowiedz się więcej!

Jakie są wskazania do wykonania kolonoskopii?

Wskazania do kolonoskopii mogą być diagnostyczne lub terapeutyczne. Do pierwszej grupy zalicza się: 

• podejrzenie raka jelita grubego,
• podejrzenie nieswoistych chorób zapalnych jelit (wrzodziejącego zapalenia jelita grubego lub choroby Leśniowskiego-Crohna),
• krwawienie z przewodu pokarmowego,
• zmiana rytmu wypróżnień,
• wynik badania radiologicznego, który wskazuje na możliwość wystąpienia zmian organicznych w jelicie.

Istnieją także wskazania terapeutyczne, należą do nich procedury takie jak:

• usuwanie polipów,
• poszerzanie zwężeń jelita grubego,
• hamowanie krwawień,
• zmniejszanie ciśnienia w przypadku toksycznego poszerzenia jelita grubego,
• usuwanie ciał obcych.

Kolonoskopia jest też popularnym badaniem wykonywanym przesiewowo. Dzięki niej można wykrywać raka jelita grubego i stany przedrakowe. U osób bez czynników ryzyka wykonuje się ją po 50 roku życia. Natomiast w przypadku pacjentów, w których najbliższej rodzinie występował ten rodzaj nowotworu, wskazana jest kolonoskopia już po 40 roku życia.

Czy do kolonoskopii trzeba się przygotować?

Każdy pacjent, który zostaje umówiony na takie badanie, jest informowany, w jaki sposób powinien się do niego przygotować. Zwykle polega to na stosowaniu odpowiedniej diety przed wykonaniem gastroskopii. Zaleca się unikanie produktów zawierających duże ilości błonnika pokarmowego, a także pokarmów, w których występują pestki i inne twarde elementy – np. kiwi, truskawki czy siemię lniane.

Konieczne jest też przyjmowanie specjalnych preparatów, które mają pomóc w oczyszczeniu jelita. Bez prawidłowego przygotowania jelita, wykonanie kolonoskopii może nie być możliwe.

Dlaczego warto wykonać kolonoskopię?

Jest to badanie, którego pacjenci często się obawiają, duże znaczenie ma także wstyd. Te lęki sprawiają, że wiele osób zwleka z wykonaniem kolonoskopii. Jednak warto pamiętać, że to krótkie badanie pozwala zdiagnozować na wczesnym etapie różne choroby jelit, w tym raka jelita grubego. Ta choroba rozwija się często przez bardzo długi czas, nie dając żadnych objawów, a jej wczesne wykrycie zwiększa szanse pacjenta na wprowadzenie skutecznego leczenia.

Dlatego nie ma przesady w stwierdzeniu, że profilaktyczna kolonoskopia może uratować życie.

Takie badania powinny też wykonać wszystkie osoby, u których występuje obciążenie genetyczne. Rak jelita grubego jest u nich znacznie częstszy niż w ogólnej populacji.

Czy kolonoskopia bardzo boli? 

Jedną z największych obaw pacjentów jest ból, który może pojawić się podczas przeprowadzania badania. Kolonoskopię można wykonać w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. W tym pierwszym przypadku pacjent jest świadomy i może odczuwać różne dolegliwości oraz dyskomfort związany z obecnością kolonoskopu. Podanie znieczulenia ogólnego sprawia, że pacjent nie jest przytomny w trakcie badania.

 Decyzja o tym, który rodzaj znieczulenia wybrać powinna należeć do pacjenta. Trzeba jednak pamiętać, że znieczulenie ogólne musi być wykonane przez anestezjologa i jest obarczone pewnymi przeciwwskazaniami.

Odczuwanie bólu w trakcie kolonoskopii jest zależne od różnych czynników.  Duże znaczenie ma tu zarówno indywidualna wrażliwość na takie bodźce, jak i występowanie różnych nieprawidłowości w obrębie jelit. Dla wielu pacjentów samo badanie jest nieprzyjemne, jednak nie powoduje bólu ani nasilonego dyskomfortu. Swoje obawy dotyczące wykonania kolonoskopii warto przedyskutować z lekarzem – specjalista doradzi odpowiednie rozwiązanie.

Kiedy wykonuje się gastroskopię?

Bardzo istotnym diagnostycznie badaniem jest także endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli gastroskopia. Wskazaniem do wykonania gastroskopii jest podejrzenie choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego. Mogą to być np.: 

• zgaga,
• problemy z połykaniem,
• odbijanie,
• bóle w nadbrzuszu,
• dolegliwości dyspeptyczne – nudności i wymioty,
• uczucie pełności po posiłkach.

Alarmujące jest także towarzyszące takim objawom nagłe, niezamierzone zmniejszenie masy ciała lub niedokrwistość. 

Gastroskopię terapeutyczną wykonuje się także w celu zatamowania krwawień z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Ma ona zastosowanie także w leczeniu żylaków przełyku. Taki zabieg może być też potrzebny w przypadku konieczności usunięcia z przełyku ciała obcego. 

Badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego wykorzystuje się też w diagnostyce celiakii. 

Czy wykonanie gastroskopii wymaga specjalnych przygotowań?

Zalecenia dotyczące przygotowań do gastroskopii są mniej restrykcyjne niż w przypadku kolonoskopii. Pacjentom zaleca się, aby między ostatnim posiłkiem a badaniem zachować co najmniej sześciogodzinny odstęp czasu. W dniu badania nie powinno się też żuć gumy ani palić papierosów.

Jak przebiega gastroskopia?

Takie badanie u wielu pacjentów wzbudza silne obawy. Gastroskopia jest dość nieprzyjemna, głównie ze względu na pojawiający się w trakcie badania odruch wymiotny. Jednak samo badanie nie jest określane jako bardzo bolesne. Ewentualne dolegliwości zależne są od indywidualnych predyspozycji i występowania ewentualnych zmian chorobowych.

Gastroskopię można wykonać zarówno w znieczuleniu miejscowym, jak i ogólnym. Należy jednak pamiętać, że pełna narkoza wymaga obecności anestezjologa. Znieczulenie ogólne nie może też być zastosowane w każdym przypadku.

Dlaczego wykonywanie gastroskopii jest tak ważne?

Badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego pozwala rozpoznać różne nieprawidłowości. Dzięki gastroskopii można wykryć np. chorobę wrzodową żołądka, chorobę refluksową przełyku, przełyk Barretta, a także raka żołądka – również we wczesnych stadiach.

Kolonoskopia i gastroskopia ważne narzędzia diagnostyczne. Choć mogą budzić obawy, ich znaczenie w profilaktyce i wczesnym wykrywaniu poważnych chorób przewodu pokarmowego jest niezwykle istotne. Wczesne wykrywanie zmian nowotworowych, wrzodów czy innych schorzeń pozwala na skuteczne leczenie i znacząco poprawia rokowania pacjentów. Dlatego też, mimo pewnego dyskomfortu związanego z tymi badaniami, warto się im poddać, kiedy istnieją takie wskazania.

Bibliografia

1. Kurek K, Baniukiewicz A, Białek A et al.: Wskaźniki jakości w endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego – wytyczne grupy roboczej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii. Gastroenterol Prakt 2014;(3): 30-48.
2. Program badań przesiewowych raka jelita grubego: https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne/program-badan-przesiewowych-raka-jelita-grubego/.
3. Jarzynowski P, Piotrkowska R, Książek J et al.:. Satysfakcja pacjentów z badań endoskopowych górnego odcinka przewodu pokarmowego, Medycyna Rodzinna 2017;(2): 90-97.
4. Lewandowski M, Lipiński P, Bednarski I et al.: Świadomość i wiedza na temat raka jelita grubego. Pol Przegl Chir. 2020;92(2):34-41.

[Artykuł partnera]